Samenvatting examenstof biologie - VMBO - TL en GL
exameneenheid K11
Reageren op prikkels
Zenuwen, zintuigen en hormonen4. Huid
Centraal examen
OnderdelenJe moet delen van de huid in afbeeldingen kunnen aanwijzen.
Zie: HuidFunctie onderdelen
- Opperhuid
Bestaat uit:
- hoornlaag;
- Laag met dode cellen.
- Slijt aan de buitenkant af (huidschilfers).
- kiemlaag.
- Laag met delende cellen.
- Maakt voortdurend nieuwe cellen voor de hoornlaag aan.
- In deze laag zitten zenuwuiteinden (pijn"zintuig").
- Lederhuid
Hierin zitten verschillende onderdelen.
- Bloedvaten (haarvaten)
- Zweetklieren
- Belangrijk bij regeling lichaamstemperatuur.
- Zintuigen:
- tastzintuigen;
- drukzintuigen;
- warmtezintuigen;
- koudezintuigen.
- Haren
- Haar groeit uit haarzakje.
- Onderin het haarzakje zitten delende cellen waaruit de haar ontstaat.
- Haar zelf bevat geen levende cellen.
- Talgkliertjes monden uit in een haarzakje.
- Geven een vetachtige stof af.
- Haar wordt daardoor vet.
- Verstopte talgkliertjes heten mee-eters.
- Jeugdpuistjes ontstaan door verstopte talgkliertjes die gaan ontsteken.
- Haarspiertjes.
- Door samentrekken van de haarspiertjes gaan de haren overeind staan.
- Bij dieren dan dikkere vacht.
- Beter beschermd tegen de kou.
- Onderhuids bindweefsel
- Bevat veel vetcellen.
- Isolatielaag.
- Beschermt tegen stoten.
- Voorraad brandstof.
Functies
- Te hoge lichaamstemperatuur
- Bloedvaatjes in de huid worden wijder.
- Er gaat meer bloed naar de huid.
- Daardoor geeft bloed meer warmte af.
- Zweetkliertjes produceren zweet (zout water).
- Door het verdampen van het water wordt warmte aan de huid ontrokken.--> afkoeling.
- Te lage lichaamtemperatuur
- Bloedvaatjes in de huid worden nauwer.
- Er gaat minder bloed naar de huid.
- Daardoor geeft bloed minder warmte af.
- Haren worden opgezet (speelt bij mens geen rol) --> dikkere vacht --> meer isolatie.
Bescherming
- Huid beschermt:
- tegen infecties.
- Voorkomt binnendringen van micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels)
- andere organen tegen beschadiging.
- tegen teveel waterverlies.
- tegen UV-straling.
- Ultraviolet licht kan het DNA in cellen beschadigen en huidkanker veroorzaken.
- Beschermt door pigment te maken (je wordt bruin).
- Pigment geeft bescherming tegen UV-straling.
- Maakt vitamine-D
- Nodig voor ontwikkeling van het skelet.