HAVO

examenprogramma biologie

Specificatie subdomein B8. Regulatie van ecosystemen

Eindterm

De kandidaat kan met behulp van de concepten energiestroom, kringloop, dynamiek en evenwicht ten minste in contexten op het gebied van duurzaamheid verklaren op welke wijze ecosystemen zichzelf reguleren en kan beargumenteren met welke maatregelen de mens zelfregulatie van ecosystemen en het systeem Aarde kan beïnvloeden.

Voorbeeldcontexten

B8.1 Energiestroom

Specificatie
De kandidaat kan in een context:

1. energiestromen in een ecosysteem beschrijven en toelichten welke factoren daarop van invloed zijn;
   
   
2. modellen van energiestromen beschrijven en benoemen welke processen en organismen daarin een rol spelen;
   
   
3. beargumenteren met welke maatregelen de mens energiestromen kan beïnvloeden.

Deelconcepten
producent, consument, reducent, trofisch niveau, autotroof, heterotroof, (an)organische stof, fossiele brandstof, biobrandstof, biomassa.

B8.2 Kringloop

Specificatie
De kandidaat kan in een context:

1. de rol uitleggen van producenten, consumenten en reducenten in de kringlopen van koolstof en stikstof;
   
   
2. kringlopen van elementen in een ecosysteem beschrijven, en benoemen welke factoren daarop van invloed zijn;
   
   
3. beargumenteren met welke maatregelen de mens nutriëntenkringlopen en daarmee het systeem Aarde kan beïnvloeden.

Deelconcepten
fotosynthese, dissimilatie, (an)organische stof, (de)nitrificatie, ammonificatie, stikstofbinding, uitspoeling, eutrofiering, biomassa, broeikaseffect.

B8.3 Dynamiek en evenwicht

Specificatie
De kandidaat kan in een context:

1. beschrijven wat onder een ecosysteem wordt verstaan en welke componenten daarvan deel uitmaken;
   
   
2. uitleggen welke rol concurrentie binnen en tussen populaties speelt bij de dynamiek (instandhouding en ontwikkeling) van een ecosysteem;
   
   
3. uitleggen welke rol biotische en abiotische factoren spelen bij de dynamiek binnen een ecosysteem;
   
   
4. beargumenteren met welke maatregelen de mens de zelfregulatie van ecosystemen kan beïnvloeden.

Deelconcepten
habitat, geboorte, sterfte, migratie, exoot.