Eindterm
De kandidaat kan met behulp van het concept celcyclus ten minste in contexten op het gebied van energie, gezondheid en voedselproductie benoemen op welke wijze reproductie van cellen verloopt en beargumenteren op welke wijze daarbij optredende verstoringen kunnen worden voorkomen of aangepakt.
Mogelijke uitwerking van de eindterm
De kandidaat kan in contexten bijvoorbeeld:
-
de betekenis van celdeling voor groei, herstel en reproductie benoemen;
-
beschrijven dat de deling gebeurt onder invloed van de buurcellen;
-
beschrijven hoe cellen zich op een gecontroleerde manier delen en hoe zij daarbij verschillende fasen van de celcyclus doorlopen;
-
benoemen in welke fase de gewone celdeling verschilt van de reductiedeling en dat relateren aan de functie van elk type deling;
-
de regulatie van de fasen van de celcyclus beschrijven en aangeven wat in die regulatie verkeerd kan gaan;
-
beschrijven hoe dochtercellen na de deling groeien en zich ontwikkelen;
-
relaties leggen tussen cellen die zich ongecontroleerd gaan delen en het ontstaan van tumoren;
-
uitleggen dat tumoren goedaardig of kwaadaardig kunnen zijn;
-
beargumenteren dat bij ongecontroleerde celdeling fouten in het DNA in stand kunnen blijven;
-
omschrijven hoe normale cellen verouderen en toelichten dat ze ongeveer 50 keer kunnen delen voor ze afsterven;
-
de rol van telomeren toelichten bij de veroudering van cellen;
-
de rol van weefselkweek bij voedselproductie en medisch onderzoek herkennen.
Mogelijke deelconcepten
Eencellig, meercellig, geslachtscellen, somatische cel, chromosoom, mitose, reductiedeling (meiose), chromatide, replicatie, spiralisatie, kernspoel, trekdraden, meiose I, meiose II, diploid, haploid, telomeren, cytoskelet, profase, metafase, anafase, telofase, celcyclus, rna-interferentie, g0-fase, micro dna, telomerase, apoptose.
Voorbeeldcontexten
