Proefjes met botten en spieren practicum voor de onderbouw  Samenstelling van botten Inleiding Bronnen: Je eigen leerboek Kraakbeen en been Verwerk de volgende onderdelen (in volledige zinnen) in de inleiding. Botten bestaan uit been of kraakbeen. Zoek op wat de verschillen daartussen zijn. Been bestaat zelf weer uit verschillende stoffen. Zoek op welke stoffen dat zijn en welke functie ze voor de botten hebben. Zoek op welk verschil er is tussen de botten van jonge mensen en de botten van ouderen. Wat is het gevolg daarvan? Doel van het onderzoek Je gaat onderzoeken hoeveel kalk in een bot van een koe of een varken zit. Werkwijze materiaal stukje bot van een varken of van een koe (bijv. van een rib) zoutzuur (voorzichtig mee werken! ) weegschaal bekerglas methode Toelichting: Kalk lost op in zoutzuur. Door het bot in zoutzuur te leggen, verdwijnt de kalk uit het bot en komt in het zoutzuur te zitten. Veeg het stukje bot schoon en zorg ervoor dat het droog is. Weeg daarna het stukje bot zo nauwkeurig mogelijk. Noteer dit in een tabel (zie voorbeeld). Leg het bot een paar dagen in een bekerglas met zoutzuur. Het bot moet helemaal onder staan. Dek het bekerglas af met huishoudfolie. Plak er een etiket op met je naam en zet het op een veilige plaats weg. Na een of meer dagen kun je het resultaat bekijken. Haal het bot met een pincet uit het zoutzuur, spoel het af met water en laat het in een stoof drogen. Het bot heeft doordat het in zoutzuur gelegen heeft water opgenomen. Om nauwkeurig te bepalen wat het kalkgehalte is, moet je het bot beter eerst drogen. Dt kan door het bot een dag in een stoof te leggen of in een bakje op de verwarming. Weeg daarna het bot opmieuw. Zet alle meetgegevens in een tabel. Noteer ook wat er uiterlijk aan het bot veranderd is. Verwerking van de resultaten Resultaten voorbeeld van een tabel . gewicht van het bot in g zonder bewerking (voor de proef) .. nadat het in het zoutzuur heeft gelegen .. verschil . percentage (%) kalk .. percentage (%) lijmstof Staafdiagram Verwerking van de resultaten Bereken het verschil. Bereken het percentage (%) kalk dat in het bot zat. Zet de percentages in een staafdiagram. verschil gewicht voor en na de proef (dat is de hoeveelheid kalk) ____________________________________________________ x 100 = .............. % kalk het gewicht van het bot vóór de proef Nabespreking Wat ben je nu te weten gekomen? Verwerk de volgende onderdelen (in volledige zinnen) in de nabespreking. conclusie: Wat was het percentage kalk in het bot? Wat was het verschil in stevigheid voor en nadat de kalk uit het bot gehaald was? Welke conclusie kun je daaruit trekken over de functie van kalk in de botten? Welke stoffen (die achter gebleven zijn in het bot) zorgen ervoor dat het bot veerkrachtig is? Ideeën voor verder onderzoek Onderzoek met de microscoop hoe kraakbeenweefsel en hoe beenweefsel opgebouwd zijn. Zie Been en kraakbeen (onder de microscoop) Maak je onderzoek nauwkeuriger door meerdere stukjes bot te meten. Ga na of bij andere diersoorten (bijv. kip) het percentage kalk in de botten hetzelfde is als bij het bot dat jij onderzocht hebt.

© scholte/marree 2003