Samenvatting examenstof biologie - VMBO - TL en GL
exameneenheid K9
Het lichaam in stand houden:
voeding en genotmiddelen, energie, transport en uitscheiding3. Ademhaling
Centraal examen
Bouw en functie ademhalingsorganenJe moet de delen van het ademhalingsstelsel ook in afbeeldingen kunnen aanwijzen.
Zie:
Organen borstholte
Bouw longenFunctie onderdelen
Lucht gaat naar de longen via:
- mondholte of neusholte.
- Ademen via neusholte is beter.
- Neusslijmvlies maakt lucht vochtig en warm.
- Neushaartjes filteren de lucht.
- Halen stofdeeltjes er uit.
- Je kunt schadelijke gassen ruiken.
- keel.
- Hier zitten huig en strotklepje
- Belangrijk bij het slikken.
- Huig sluit dan de neusholte af.
- Strotklepje sluit dan de luchtpijp af.
- luchtpijp.
- Wordt open gehouden door kraakbeenringen.
- Luchtpijp en bronchiën zijn bekleed met slijmvlies met trilharen.
- Aan slijm blijven stofdeeltjes kleven.
- Door beweging van de trilhaartjes komt het slijm met vuil in de keelholte.
- bronchiën.
- Vertakkingen van de luchtpijp.
- Bronchiën vertakken zich steeds verder en eindigen in een trosje longblaasjes.
- longblaasjes
- Vormen samen groot oppervlak.
- Om de longblaasjes zitten haarvaten.
- Zuurstof wordt opgenomen uit de lucht.
- Gaat naar het bloed.
- Bloed brengt de zuurstof naar de cellen van je lichaam.
- Koolstofdioxide wordt afgegeven aan de lucht
- Is ontstaan bij de verbranding in de cellen.
Ademhalen
- Nodig om:
- zuurstof op te nemen uit de lucht.
- Zuurstof is nodig voor de verbranding van brandstoffen in de cellen van je lichaam.
- Er komt dan energie vrij.
- koolstofdioxide af te geven aan de lucht.
- Bij de verbranding van brandstoffen blijft koolstofdioxide en water over.
- Inademen - kost energie
- Borstholte wordt groter.
- Middenrif gaat naar beneden.
- Door spiersamentrekking van middenrifspieren.
- Organen worden naar beneden gedrukt --> buikwand gaat iets naar voren.
- Borstkas (ribben en borstbeen) gaat omhoog.
- Door samentrekking tussenribspieren.
- Lucht stroomt naar binnen.
- Uitademen - kost geen energie
- Borstholte wordt kleiner.
- Spieren van het middenrif ontspannen.
- Middenrif komt omhoog.
- Door veerkracht van de buikwand en de buikorganen.
- Tussenribspieren ontspannen.
- Borstkas zakt door zwaartekracht naar beneden.
- Lucht stroomt naar buiten.
Buikademhaling BorstademhalingInademen middenrifspieren trekken samen tussenribspieren trekken samen Uitademen middenrifspieren ontspannen tussenribspieren ontspannen Hoesten
- Verwijdert overtollig slijm (met stofdeeltjes) uit de luchtpijp.
- Het slijm komt in je keelholte.
Problemen met ademhalenLongaandoeningen
Voorbeelden
- Astma
- Langdurige (chronische) ontsteking van de luchtwegen:
luchtpijp, bronchiën en verdere vertakkingen.- Daardoor gevoelig voor stoffen in de lucht.
Bijvoorbeeld:
- afvalstoffen van huismijt;
- sigarettenrook.
- Astma-aanval veroorzaakt ernstige benauwdheid.
- Bronchitis
- Ontsteking van de bronchiën.
- Kan ook chronisch zijn.
- Veroorzaakt veel hoesten, soms met slijm.
- Longemfyseem
- Longblaasjes zijn minder elastisch geworden.
- Er stroomt minder makkelijk lucht de longen in.
- Longinhoud wordt dus kleiner.
- Minder zuurstof kan opgenomen worden.
- Veroorzaakt vootdurende benauwdheid.
- Hooikoorts
- Overgevoeligheid --> Allergische reactie.
- Veroorzaakt door stuifmeel.
- Vooral van planten die door de wind bestoven worden:
grassen en bepaalde bomen.- Neusslijmvlies wordt dikker --> voortdurend niezen.
- Ogen zijn opgezet en gaan jeuken.