Vitamine
C (= ascorbinezuur) is een stof die heel
gemakkelijk geoxideerd wordt (zuurstof
aantrekt).
Als vitamine C samen met andere
(voedings)stoffen voorkomt in een voedingsmiddel
trekt het heel gemakkelijk O2 aan;
die O2 kan dan geen andere stoffen
meer oxideren. Vitamine C wordt, omdat het zo
gemakkelijk oxideert, gebruikt als anti-oxidant
in voedingsmiddelen. Deze verkleuren of bederven
dan minder gauw of verliezen minder snel hun
smaak.
Van
de eigenschap dat vitamine C gemakkelijk
oxideert, maak je gebruik bij de bepaling van
het gehalte.
Bij het te onderzoeken
voedingsmiddel (met daarin X mg vitamine C)
wordt een reagens gebracht waarin KI
(kaliumjodide) en zetmeel zit.
Zolang er in het te onderzoeken voedingsmiddel
vitamine C aanwezig is, wordt zetmeel niet blauw
gekleurd. Zodra vitamine C op is, kleurt het
zetmeel wel blauw.
De hoeveelheid kaliumjodaat (IO3
-) die toegevoegd moet worden aan de te
onderzoeken stof is een maat voor de hoeveelheid
vitamine C erin.
Jodide-ionen
(I-) kleuren zetmeel niet
blauw. Als bij jodide-ionen
jodaat-ionen (IO3
-) worden gebracht, ontstaat
o.a. jodium (I2), die echter
onmiddellijk door vitamine C wordt
teruggevormd naar I-. Zolang er in het
te onderzoeken voedingsmiddel vitamine
C aanwezig is, kan er geen
I2 aanwezig blijven (dus
geen blauwkleuring van zetmeel ). Zodra
vitamine C op is, ontstaat uit
IO3 - en I-
---> I2, dat
zetmeel blauw kleurt.
|
De hoeveelheid vitamine C kan ook bepaald
worden met DCPIP. Deze methode is beschreven
op
techniekkaart 7.9.
Bepaling
gehalte vitamine C in
voedingsmiddel
Materiaal
buret
met KIO3 - oplossing (0,005M) 
reagens
: 10% KI-oplossing + 0,1% zetmeeloplossing + 2N
zwavelzuur 
(150 ml + 50 ml + 20 ml is voldoende voor 20
bepalingen)
ijklijn
vitamine C (zie maken ijklijn)
erlenmeyer
het te onderzoeken voedingsmiddel
eventueel mortier met zand
N.B.
Het reagens is erg instabiel. Het is het beste
dit vlak voor de titratie klaar te
maken.
Advies
van een collega:
De
reactie vloeistof van de vitamine c proef, is
stabiel te maken met het toevoegen van een
kleine hoeveelheid natriumthiosulfaat
oplossing.
Op deze manier hoef je niet vlak voor het
practicum de vloeistof aan te maken.
Frans
Karperien TOA Twickel Hengelo
Titratie
- Voer
de bepalingen altijd in duplo uit. De
titratie-uitkomsten kun je dan middelen.
Bovendien heb je altijd de mogelijkheid om
een titratie over te doen als er met de
eerste bepaling iets fout mocht
gaan.
- Maak
de erlenmeyer na elke bepaling grondig
schoon.
- Vul
een buret met de kaliumjodaat-oplossing en
lees de buret af.
- Weeg
of pipetteer een hoeveelheid voedingsmiddel.
Vaste voedingsmiddelen fijnmalen in
een mortier met zand (doe dit vlak voor je
met de eigenlijke bepaling begint). Prut
eventueel centrifugeren. De totale
hoeveelheid vloeistof gebruiken voor
titratie.
- Doe
de vloeistof in een erlenmeyer.
- Voeg
aan de te onderzoeken stof 10 ml reagens
toe.
- Druppel
zoveel kaliumjodaat bij de te onderzoeken
stof dat er een blijvende blauwkleuring
optreedt.
- Lees
de buret weer af.
- Bepaal
aan de hand van de ijklijn wat het vitamine
C-gehalte was van het onderzochte
voedingsmiddel. Bereken dit per 100 gram.
Vergelijk je gegevens met de
voedingsmiddelentabel (zo krijg je een idee
van de nauwkeurigheid van je
metingen).
IJklijn
Om
een ijklijn te maken, moeten verschillende
oplossingen met een bekend vitamine C - gehalte
worden getitreerd met kaliumjodaat (IO3 -). Van
deze gegevens wordt een grafiek gemaakt
(ijklijn)
Een
ijklijn werkt in de praktijk erg handig. Wanneer
een oplossing met een onbekend vitamine C -
gehalte wordt getitreerd, kan met behulp van de
ijklijn worden "teruggelezen" hoeveel vitamine C
deze oplossing bevatte.
Materiaal
buret
met KIO3 - oplossing (0,005M)
reagens
: 10% KJ-oplossing + 0,1% zetmeeloplossing + 2M
zwavelzuur
(150 ml + 50 ml + 20 ml is voldoende voor 20
bepalingen)
7
oplossingen vitamine C (bijvoorbeeld 10 mg, 20
mg, 30 mg enz. tot 20 of 80 mg)
erlenmeyers
Titratie
- Pipetter
van een standaard vitamine C - oplossing (met
bijv., 10 mg vitamine C/ ml) 1 ml in een
erlenmeyer.
- Voeg
10 ml reagens toe.
- Lees
de buret af.
- Druppel
zoveel kaliumjodaat bij de te onderzoeken
stof dat er een blijvende blauwkleuring
optreedt.
- Lees
de buret weer af.
- Controleer
of toevoeging van nog 1 of enkele druppels
kaliumjodaat de kleur verandert.
- Maak
de erlenmeyer schoon en herhaak de titratie
met andere bekende hoeveelheden vitamine
C.
- Maak
de ijklijn op millimeterpaper. Zorg ervoor
dat de ijklijn opgebouwd is uit een
behoorlijk aantal punten.
bron:
Hermann Wesselink College -
Amstelveen
