HAVO

examenprogramma biologie

Contextgebieden

Inleiding

In de Commissie Vernieuwing Biologie Onderwijs (CVBO) zijn keuzes gemaakt ten aanzien van de contextgebieden waarin de concepten uit de biologie die in het onderwijs behandeld moeten worden, worden gebruikt. De contextgebieden zijn door de Commissie Vernieuwing Biologie Onderwijs (CVBO), in overleg met de andere bètavakken, gestructureerd aan de hand van maatschappelijke thema’s waarin bèta-kennis wordt gebruikt.
Om een nader beeld te geven van de contexten waarin de te bevragen concepten worden gebruikt, zijn er in voorbeelden gegeven. In deze voorbeelden zijn de volgende aspecten te herkennen:

• de deelnemers met hun expertise;
• de plaats waar de deelnemers binnen deze context handelen;
• de activiteiten die de deelnemers uitvoeren;
• het doel van deze activiteit.

Voorbeeldcontexten

In het examenprogramma staat aangegeven welke biologische kennis leerlingen uiteindelijk moeten beheersen. In de eindtermen is aangegeven in welke contextgebieden de biologische concepten ten minste moeten kunnen worden gebruikt.
Om de samenhang te benadrukken komen sommige voorbeeldcontexten bij meerdere (sub)domeinen voor.
Kandidaten moeten er rekening mee houden dat tijdens de examens andere typen contexten kunnen voorkomen.

De verschillende contextgebieden zijn:

Contextgebied	Uitwerking
C Communicatie	Informatieoverdracht tussen biologische eenheden waarbij onder andere receptoren, zintuigen en feromonen, maar ook technische hulpmiddelen en systemen een rol spelen.
D Duurzaamheid	Gebruiken en beheren van natuurlijke hulpbronnen, zodanig dat niet méér grondstoffen aan de voorraad worden onttrokken dan er door de aanwas bij komt, en zodanig dat de diversiteit in stand blijft, waardoor ook toekomstige generaties van de hulpbronnen gebruik kunnen blijven maken. Natuurbeheer gericht op in stand houden van biodiversiteit of het regenereren van biotopen en cultuurlandschappen.
E Energie	Ontwerp, productie en gebruik van energiedragers op basis van natuurlijke systemen. Bio-based economie.
G Gezondheid en gezondheidszorg	Zorg voor beschikbaarheid van alle biotische en abiotische factoren waardoor biologische eenheden, van cellen tot ecosystemen, zich in stand kunnen houden en ontwikkelen. Zorg voor het herstel van de individuele en collectieve gezondheid van de mens en andere organismen. Seksualiteit.
S Sport	Verplaatsing en optimalisatie van verplaatsing van de mens en van andere organismen.
V Voeding	Beschikbaarheid van voedsel waardoor biologische eenheden, van cellen tot ecosystemen, zich in stand kunnen houden en ontwikkelen.
VP Voedselproductie	Voedselvoorziening door optimalisatie van groei en ontwikkeling van biologische eenheden die als voedsel kunnen worden gebruikt door de mens.
VH Veiligheid	Bescherming tegen (risico’s op) mechanische schade, vergiftiging, bestraling, besmetting of psychische schade. Agressief gedrag, criminaliteit, forensisch onderzoek.
W Wereldbeeld	Beschrijven, verklaren en voorspellen van de wereld op verschillende niveaus (fundamenteel wetenschappelijk) en vanuit verschillende perspectieven, met name de positie die de mens daarin inneemt. Belangrijke beelden daarin zijn DNA als drager van genetische informatie, organisme als drager van leven, populaties en ecosystemen als sociale netwerken.